Συγκριτική μελέτη πλουτωνικών πετρωμάτω ν και οφθαλμογνευσιων από τον Ανατολικό Βαρνούντα (Δυτική Μακεδονία)

Περίληψη

Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο Ανατολικό τμήμα του όρους Βαρνούντα (ΒΔ Μακεδονία, Νομός Φλώρινας) στην Πελαγονική ζώνη. Αποτελεί τμήμα ενός μεγάλου πλουτωνικού όγκου. Το μάγμα διείσδυσε μέσα στο υπόβαθρο, εγκλείοντας έτσι τμήματα του υποβάθρου, τα οποία στη συνέχεια μεταμορφώθηκαν. Ο πλουτωνίτης χρονολογείται στο Άνω Λιθανθρακοφόρο (~300 Ma) και χαρακτηρίζεται από διάφορους πετρογραφικούς τύπους που μεταβαίνουν σταδιακά από γρανιτικής σε μονζονιτικής σύστασης. Μαζί με αυτήν την πλουτωνική σειρά φαίνεται να συνδέονται στικτοί γνεύσιοι και οφθαλμογνεύσιοι. Η ορυκτολογία των πετρωμάτων είναι παρόμοια σε όλους τους τύπους. Τα κύρια ορυκτά είναι μικροκλινής, πλαγιόκλαστα, χαλαζίας, βιοτίτης και κεροστίλβη, ενώ τα επουσιώδη είναι τιτανίτης, επίδοτο, αλλανίτης, απατίτης, ζιρκόνιο και μαγνητίτης. Μελετάται επίσης και η τεκτονική της ευρύτερης περιοχής (όρος Βέρνο), όπως και η σχέση της με τα μεταμορφικά φαινόμενα. Από πρόσφατες μελέτες που έγιναν παρατηρήθηκε ότι η παραμόρφωση είναι περίπλοκη, εφόσον επιδρούσαν στα πετρώματα διαδοχικά εφελκυστικά και συμπιεστικά επεισόδια. Συγκρίνοντας τον κεροστιλβικό –βιοτιτικό - χαλαζιακό μονζονίτη και τον οφθαλμογνεύσιο στις περιοχές Τούμπα και Ανθοβούνι διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχουν ορυκτολογικές διαφορές μεταξύ των δύο πετρογραφικών τύπων. Παρόλα αυτά το μέγεθος των κρυστάλλων των τιτανιτών και των απατιτών είναι μεγαλύτερο στους οφθαλμογνευσίους, όπως επίσης παρατηρούνται διαφορές στο μέγεθος και στο χρώμα μεταξύ των βιοτιτών και των κεροστιλβών των δύο τύπων. Ορυκτοχημικά, υπάρχουν διαφορές των συγκεντρώσεων των στοιχείων στα ορυκτά, αλλά και συνολικά στα πετρώματα, ενώ οι συγκεντρώσεις κάποιων στοιχείων παραμένουν σταθερές. Κατά τη διαφοροποίηση φαίνεται ότι τα πετρώματα κρυσταλλώνονται ολοένα και σε πιο οξειδωτικό περιβάλλον. Επομένως, ο οφθαλμογνεύσιος αποτελεί τμήμα του πλουτωνικού όγκου και συγκεκριμένα του κεροστιλβικού –βιοτιτικού - χαλαζιακού μονζονίτη που δέχτηκε έντονες παραμορφωτικές τάσεις. Οι τάσεις αυτές προκάλεσαν την αύξηση του μεγέθους των ορυκτών απατίτη και τιτανίτη και τη γνευσιακή υφή του πετρώματος.

The study area is located in the eastern part of the mountain of Varnountas (NW Macedonia, Florina) in the Pelagonian zone. It is part of a large plutonic volume. Magma penetrated into the metamorphic country rocks enclosing parts of them which were then transformed. The age of the pluton is Upper Carboniferous (~ 300 Ma) and it is characterized by various petrographic types ranging in composition from granite to monzonite which are related by gradual transitions. Plutonic rocks are associated with spotted gneisses and augen gneisses. The mineralogy is similar both in the plutonic rocks as well as the gneisses. The minerals are microcline, plagioclase, quartz, biotite and hornblende while minor constituents are titanite, epidote, allanite, apatite, zircon and magnetite. The deformational events of the greater area were also studied (Mountain of Verno) as they are related to the metamorphic events of the region. Recent studies demonstrate that deformation in this area is complicated because of successive shortening and extension events. Comparison of two rock types, hornblende - biotite - quartz monzonite and augen gneiss that appear in the areas of Toumpa and Anthovouni. As mentioned above there are no mineralogical differences between these petrographic types. Nevertheless, the crystal size of titanite and apatite is larger in the augen gneiss. Also, differences are observed in biotite and hornblende of the two rock types, both in size and color. There are chemical differences, not only in concentrations of elements in minerals, but also in rocks, whereas concentrations of some elements remain constant. During differentiation, rocks crystallized in increasingly more oxidizing conditions. Therefore, the augen gneiss is considered part of the pluton and particularly of the hornblende - biotite - quartz monzonite that was affected by deformation. This deformational event resulted in the increase in size of apatite and titanite as well as the gneissic texture of the rock.