Καρστική γεωμορφολογία της ανατολικής Όθρυος. Η περιοχή Μέγα-Λάκκου, Νεροσπηλιάς

Περίληψη

Στην παρούσα Διατριβή Ειδίκευσης ερευνώνται τα καρστικά γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της ανατολικής ‘Οθρυος και συγκεκριμένα στην περιοχή Μέγα-Λάκκου, Νεροσπηλιάς. Η σημαντικότερη υπόγεια καρστική μορφή είναι το σπήλαιο «Νεροσπηλιά» , ο μεγαλύτερος υπόγειος  ποταμός της Θεσσαλίας. Μελετώνται επιφανειακές καρστικές μορφές, όπως κοιλώματα διάλυσης, επιφανειακές χύτρες, γλυφές τοιχωμάτων, μαιανδροειδείς γλυφές αλλά και υπόγειες καρστικές μορφές όπως το σπήλαιο «Νεροσπηλιά» και το σπήλαιο «Δρόμου» όσον αφορά τη δημιουργία και την εξέλιξη τους. Επίσης, ερευνώνται τα υδροχημικά χαρακτηριστικά του καρστικού νερού με σκοπό την κατάδειξη της γενετικής σχέσης των επιφανειακών και των υπόγειων καρστικών μορφών. Μέσω πειράματος ιχνηθέτησης στη μεγαλύτερη επιφανειακή καρστική μορφή την πόλγη του «Μέγα-Λάκκου» αποδεικνύεται η υδρολογική σχέση της πόλγης με τον καρστικό αγωγό της «Νεροσπηλιάς» και τον αγωγό που καταλήγει στην πηγή «Βρύση». Η Νεροσπηλιά αποτελεί καρστικό αγωγό που αρχικά διανοίγεται κατά μήκος τεκτονικού ρήγματος  διεύθυνσης ΒΒΑ-ΝΝΔ πληρωμένου με νερό (φρεατική φάση σπηλαιογένεσης). Ο πρωταρχικός αυτός αγωγός διευρύνεται λόγω συνεχούς διάλυσης. Η συνολική διεύρυνση των καρστικών αγωγών της ευρύτερης περιοχής σε συνδυασμό με την τεκτονική ανύψωση οδηγεί στην ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα και στη μετέπειτα εκκένωσή της Νεροσπηλιάς κατά περιόδους και κατά θέσεις από νερό. Το σπήλαιο «Δρόμου» είναι πρωτογενές τραβερτινικό σπήλαιο. Δημιουργείται από την απόθεση τραβερτινικού υλικού στα ασβεστολιθικά κορήματα του  τεκτονικού πρανούς στην είσοδο της Νεροσπηλιάς. Η συνεχής απόθεση τραβερτίνη θα οδηγήσει στην ολική πλήρωση του σπηλαίου. Η περιοχή του Μέγα-Λάκκου Νεροσπηλιάς χαρακτηρίζεται από την έντονη καρστική διάβρωση τόσο επιφανειακά όσο και υπόγεια λόγω της παρουσίας ανθρακικών πετρωμάτων και της έντονης τεκτονικής ανύψωσης. Η συνεχής καρστική διάβρωση θα οδηγήσει στη δημιουργία πλήθους δολινών και πολγών επιφανειακά και στην αποκάλυψη νέων καρστικών αγωγών-σπηλαίων.

The aim of the present study is the investigation of the karstic geomorphological processes in the area of eastern Othris Mountain (Megas Lakkos – Nerospilia area). This thesis focuses on the geomorphological evolution of the superficial karstic features and undergroung karstic formations. The superficial karstic features such as kamenitzas, effluent runnels, solution, channels (rinnenkarren), meanderkarren, rainpits of the Megas Lakkos – Nerospilia area were mapped as well as the caves Nerospilia and Dromou. Moreover, hydrogeological parameters such as electrical conductivity, pH and several ions concentrations were measured during this research in the entrance of “Nerospilia” cave. A dye tracing experiment was carried out in order to understand the underground karstic water’s movement. A saturated in water solution of NaCl was injected to a sinkhole in Megas Lakkos polje while electric conductivity was being measured in “Vrisi” spring and Nerospilia. Nerospilia cave, the largest underground river in Thessalia Prefecture (Central Greece), constitutes the most important underground karstic feature. It’s developed in the upper Cretaceous limestones and overlying in the middle Cretaceous impermeable conglomerates. The total length of the cave is 1419 meters. Dromou cave is developed under the travertine depositional process in the area of Nerospilia entrance from supersaturated Nerospilia’s solutions. Based on the dye tracing experiment is proved that Nerospilia recharges the superficial water of Megas Lakkos area through several sinkholes and underground karstic pipes. The Megas Lakkos – Nerospilia area is characterized by intense superficial karstic erosion and underground karstic pipe evolution due to rapid tectonic uplift. This process will lead to the creation of several dolines, poljes and the exposure of a number of underground voids.