Δομική ανάλυση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού με εφαρμογή της θεωρίας δικτύων. = Structural analysis of bullying through network theory implementation.

Περίληψη

Η εργασία αυτή ασχολείται με την διερεύνηση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού κάνοντας χρήση της θεωρίας δικτύων. Ελήφθησαν πάνω από 500 άτομα στο δείγμα και συμπλήρωσαν τα τυποποιημένα ερωτηματολόγια. Τα άτομα αυτά ήταν μαθητές των τελευταίων τάξεων του δημοτικού (5η-6η) και από τμήματα όλων των τάξεων του Γυμνασίου, από σχολεία της Θεσσαλονίκης, της Αθήνας, της Λάρισας και της Αλεξανδρούπολης. Οι σχέσεις εκφοβισμού, συνεργασίας εμπιστοσύνης καθώς και άλλες σχέσεις που καταγράφηκαν αναπαραστάθηκαν μέσα από κατευθυνόμενα σταθμισμένα δίκτυα, με τα βάρη των ακμών των δικτύων, να μοντελοποιούν την ένταση των σχέσεων αυτών. Αναδείχθηκαν έτσι ατομικά χαρακτηριστικά των κόμβων-μαθητών όσο και ομαδικά (δομικά) χαρακτηριστικά των σχολικών κοινοτήτων, μέσα από τη μελέτη γνωστών κεντρικοτήτων (centralities) της θεωρίας κοινωνικών δικτύων, αλλά και μέσα από τη δημιουργία νέων μετρικών συναρτήσεων. Τα χαρακτηριστικά που μετρήθηκαν περιλαμβάνουν τις ιδιότητες που συνθέτουν το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, όπως η άσκηση απρόκλητης βίας, η αλαζονεία, η θυματοποίηση, η απομόνωση, αλλά και η συγγένεια των κόμβων σε σχέση με την άσκηση της βίας, καθώς και αυτές που κινούνται στην κατεύθυνση της θεραπείας του, όπως η εμπιστοσύνη, η συνεργασία, αλλά και η μέτρηση της ελευθερίας βούλησης.  Μελετήθηκε ακόμη η ανθεκτικότητα των δικτύων στο φαινόμενο του εκφοβισμού, η απόσταση τους από την κατάσταση ισορροπίας. Οι δικτυακές ιδιότητες που εξορύχθηκαν σε συνδυασμό με τα εξωδικτυακά-δημογραφικά χαρακτηριστικά των μαθητών που ελήφθησαν με ξεχωριστά ερωτηματολόγια, ερευνώνται με χρήση κλασσικών στατιστικών μεθόδων, όπως έλεγχοι συσχέτισης και ανεξαρτησίας μεταβλητών, για να διαπιστωθούν οι μεταξύ τους σχέσεις αλλά και η κρισιμότητα τους στην εκδήλωση και στην αντιμετώπιση του φαινομένου.

This project deals with the phenomenon of bullying in school using Networks Theory. Over 500 samples were selected from questionnaires completed by elementary school children (grade five and six) as well as classes of middle school in Thessaloniki, Athens, Larisa and Alexandroupolis. Relations of bullying, cooperation and trust as well as other relationships were recorded and modeled thru weighted directed networks, with edges weights representing the strength of those relations. Individual characteristics of pupils (vertices) as well as group (structural) characteristics of school communities were revealed, through the study of well-known social networks theory centralities and through creation of new metric functions. Characteristics that have been measured include those are fundamental to the phenomenon of school bullying, such as unprovoked use of violence, arrogance, victimization, isolation and nodes similarity in relation to the practice of violence, as well as those in the direction of the healing, such as trust, cooperation and freedom of will. The resistance of the networks to the phenomenon of intimidation and their distance from an equilibrium state was also studied. The network properties that were extracted in conjunction with the non-network demographic characteristics of the students obtained thru separate questionnaires, were investigated using classical statistical methods, such as correlation and test of independence for variables in order to identify relationships between them and their relevance to the outbreak and address the phenomenon.