[Εξώφυλο]

Ορυκτολογική, πετρογραφική και γεωχημική μελέτη λίθικων εργαλείων από την Νεολιθική ανασκαφή στο Μεγάλο Νησί Γαλάνης Κοζάνης. = Mineralogical, petrographic and geochemical study of stone tools from the Neolithic excavation at Megalo Nisis Galanis in Kozani.

Ιωάννα Καφετζίδου

Περίληψη


Κατά την Νεολιθική εποχή στην Ελλάδα, η οποία χρονολογείται από το 6800-3200 π.Χ. σχηματίστηκαν πολλοί οικισμοί σε αρκετά σημεία του Ελλαδικού χώρου. Οι Νεολιθικοί αυτοί οικισμοί άρχισαν να έρχονται στο φως μετά από πλήθος ανασκαφών. Μαζί με αυτούς ανασύρθηκαν και αρκετά αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή. Σε σχέση με τους οικισμούς και τα ποικίλα αντικείμενα που έχουν βρεθεί στην Ελλάδα, στην συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία θα μας απασχολήσουν τα τριπτά εργαλεία που ανασκάφηκαν από τον Νεολιθικό οικισμό στο Μεγάλο Νησί Γαλάνης της Κοζάνης.Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε η ορυκτολογική και γεωχημική μελέτη σε επτά δείγματα από επτά διαφορετικά τριπτά εργαλεία που συλλέχθηκαν από την περιοχή έρευνας.Οι μέθοδοι έρευνας που χρησιμοποιήθηκαν για την εξαγωγή αποτελεσμάτων ήταν: χρήση πολωτικού μικροσκοπίου, μέθοδος ακτίνων-Χ φθορισμού XRF και η μέθοδος φασματομετρίας μάζας επαγωγικά συζευγμένου πλάσματος ICP-MS. Όπως θα φανεί αναλυτικά και παρακάτω παρατηρείται ότι οι κάτοικοι του οικισμού είχαν μια συγκεκριμένη προτίμηση όσο αφορά τις πρώτες ύλες για την κατασκευή των τριπτών εργαλείων τους η όποια μάλιστα βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με την χρησιμότητά των εργαλείων αυτών. Δηλαδή, οι πρώτες ύλες για την κατασκευή των εργαλείων που χρησιμοποιούνταν για χρήσεις κοπής είναι σε μεγάλο βαθμό διαφορετικές από εκείνες για την κατασκευή εργαλείων τριβής. Όσον αφορά την πηγή προέλευσης των πρώτων υλών για την κατασκευή των εργαλείων διαπιστώθηκε ότι αυτές είναι αυτόχθονες και προέρχονται αποκλειστικά από την ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης και συγκεκριμένα από το Μεγάλο Νησί Γαλάνης.

During the Neolithic period in Greece, which dates back to 6800-3200 B.C., many settlements were formed in several places of Greece. These Neolithic settlements began to come to light after numerous excavations. Those excavations brought up to the surface several artifacts used at that time as well. From all of these settlements and the various objects that have been found in Greece, in this particular thesis we will be concerned with the cutting edged tools excavated from the Neolithic settlement of Megalo Nisi Galanis in the area of Kozani More specifically, a mineralogical and geochemical study has been done in seven samples from seven different tools collected from the research area. The research methods used to extract results were: polarizing microscopy and chemical analyses with, X-ray fluorescence spectrometry (XRF) and inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS). As it will be shown in detail below, it is observed that the inhabitants of the settlement had a certain preference regarding raw materials for the construction of their treble tools, which is directly related to their usefulness. To explain further, the raw materials used for the construction of the cutting tools differ greatly from those used for the manufacture of friction ones. Regarding the origin of the raw materials for the construction of the tools, they were found to be indigenous and come exclusively from the region of Kozani and especially in Megalo Nisi Galanis.

Πλήρες Κείμενο:

PDF

Αναφορές


Adams, J. L. 2002α. Ground Stone Analysis: a Technological Approach. Salt Lake City: The University of Utah Press.

Beccaluva, L. et al. (1983). Mid-ocean ridge and island-arc affinities in ophiolites from Iran: palaeographic implications: complementary reference. Chemical Geology, 39(1-2), 39-63.

Bernoulli, D., & Laubscher, H. (1972). The palinspastic problem of the Hellenides. Eclogae Geol. Helv, 65(1), 1007-1118..

Bertrand, J. et al. (1987). Metamorphic rocks associated with the Central Euboea ophiolite (southern Greece): Some new occurrences. In Ophiolites, oceanic crustal analogies. Proceeding of symposium Troodos (pp. 285-293).

Brunn, J. (1961). Les suitures ophiolitiques. Contribution à l’ étude des relations entre phenomènes magmatiques et orogéniques.Rev. Gé-org. Phys. Geol. Dyn. IV, fasc.2, p.86-96, et fasc. 3, p. 181-202

Capedri, S., et al. (1980). The geochemistry and petrogenesis of an ophiolitic sequence from Pindos, Greece. Contributions to Mineralogy and Petrology, 74(2), 189-200.

Crawford, A. J., & Keays, R. R. (1978). Cambrian greenstone belts in Victoria: marginal sea-crust slices in the Lachlan Fold Belt of southeastern Australia. Earth and Planetary Science Letters, 41(2), 197-208.

Dubreuil, L., & Savage, D. (2014). Ground stones: a synthesis of the use-wear approach. Journal of Archaeological Science, 48, 139-153.

Evans J. (1971). Neolithic Knossos:the Growth of the Settlement, Proceedings of the Prehistoric Society 37/2, 95-117

Ferrière, J. (1985). Nature et developpement des ophiolites helleniques du secteur Othrys-Pelion. Ofioliti, 10(2/3), 255-278.

Getz-Gentle, P. (1996). Stone vessels of the Cyclades in the Early Bronze Age. Pennsylvania State University Press.

Hamon, C. (2008). Functional analysis of stone grinding and polishing tools from the earliest Neolithic of north-western Europe. Journal of Archaeological Science, 35(6), 1502-1520.

Hood S. (1978). The Arts in Prehistoric Greece, Norwich.

Hovorka, D., & Soják, M. (1997). Neolithic (Aeneolithic) Early Bronze Age polished stone industry from the Spiš area (Northeastern Slovakia). Slovenská archeológia, 45(1), 7-34.

Hynes, A. et al. (1972). Spreading and emplacement ages of some ophiolites in the Orthys region (eastern central Greece). Z. dtsch.geol.Ges., 123, 455-468.

Jensen J. (2001). Danmarks Oldtid. Stenalder 13.000– 2.000 f. Kr. Nordisk Forlag A/S, København. 617pp.

Jones, M. C., & Williams‐Thorpe, O. (2001). An illustration of the use of an atypicality index in provenancing British stone axes. Archaeometry, 43(1), 1-18.

Kilias, A., & Mountrakis, D. (1989). The Pelagonian nappe. Tectonics, metamorphism and magmatism. Bull. Geol. Soc. Greece, 23(1), 29-46.

Kouka, O. (2008). Diaspora, Presence or Interaction? The Cyclades and the Greek Mainland from the Final Neolithic to Early Bronze II. In Horizon: A colloquium on the prehistory of the Cyclades Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research (pp. 271-279).

Moores, E. M. (1969). Petrology and structure of the Vourinos ophiolitic complex of northern Greece. Geological Society of America Special Papers, 118, 3-66.

Mountrakis D. (1982). Emplacement of the Kastoria ophiolite on the western edge of the Internal Hellenides. Ofioliti, 7(213), 397-406.

Mountrakis D. (1982). Geological study of the metamorphic complex in west Macedonia (Greece). Bulletin de la societe geologique de France, 24(4), 697-704.

Mountrakis D. (1983). The geological structure of the northern Pelagonian zone and the geotectonic evolution of the Internal Hellenides. Habilit. Thesis.

Mountrakis D. (1984). Structural evolution of the Pelagonian zone in Northwestern Macedonia, Greece. Geological Society, London, Special Publications, 17(1), 581-590.

Pearce, J. A. (1980). Geochemical evidence for the genesis and eruptive setting of lavas from Tethyan ophiolites. In Proceedings of the International Ophiolite Symposium, Cyprus 1979 (pp. 261-272). Ministry of Agriculture and Natural Resources, Cyprus.

Pearce, J. A. (1982). Trace element characteristics of lavas from destructive plate boundaries. Andesites, 8, 525-548.

Pearce, J. A., & Norry, M. J. (1979). Petrogenetic implications of Ti, Zr, Y, and Nb variations in volcanic rocks. Contributions to mineralogy and petrology, 69(1), 33-47.

Perlès, C. (2001). The early Neolithic in Greece: the first farming communities in Europe. Cambridge University Press.

Perlès, C., & Vitelli, K. D. (1999). Craft specialization in the Neolithic of Greece. Neolithic society in Greece, 96-107.

Ricq-de Bouard, M. (1996). Pétrographie et sociétés néolithiques en France méditerranéenne: l'outillage en pierre polie. CNRS, Paris, 1-272

Schermer, E. R. (1993). Geometry and kinematics of continental basement deformation during the Alpine orogeny, Mt. Olympos region, Greece. Journal of Structural Geology, 15(3-5), 571-591.

Schwarz-Mackensen, G., & Schneider, W. (1983). Wo liegen die Hauptliefergebiete für das Rohmaterial donauländischer Steinbeile und-äxte in Mitteleuropa?. Archäologisches Korrespondenzblatt Mainz, 13(3), 305-314.

Schwarz-Mackensen, G., & Schneider, W. (1986). Petrographie und Herkunft des Rohmaterials neolithischer Steinbeile und Axte im nordlichen Harzvorland. Archäologisches Korrespondenzblatt, 16, 29-44,Mainz.

Serri, G. (1981). The petrochemistry of ophiolite gabbroic complexes. A key for the classification of ophiolites into low-Ti and high-Ti types. Earth and Planetary Science Letters, 52(1), 203-212.

Smith A. (1977). Orthis, Pindos and Vourinos ophiolites and the Pelagonian zone. VI Coll. Geol. Agean region, Athens, 1369-1374.

Smith, A. G., & Woodcock, N. H. (1976). Emplacement model for some “Tethyan” ophiolites. Geology, 4(11), 653-656.

Smith, A. G., Woodcock, N. H., & Naylor, M. A. (1979). The structural evolution of a Mesozoic continental margin, Othris Mountains, Greece. Journal of the Geological Society, 136(5), 589-601.

Stratouli, G., & Melfos, V. (2008). Exchange Networks in the Neolithic of Greece: Gabbro and Talc Objects from Drakaina Cave, Kephalonia Island, Western Greece. BAR INTERNATIONAL SERIES, 1746, 381.

Sun, S. S., & Nesbitt, R. W. (1978). Geochemical regularities and genetic significance of ophiolitic basalts. Geology, 6(11), 689-693.

Takaoğlu, T. (2006). The late neolithic in the eastern aegean: Excavations at Gülpinar in the troad. Hesperia, 289-315.

Tringham, R., Brukner, B., & Voytek, B. (1985). The Opovo project: A study of socioeconomic change in the Balkan Neolithic. Journal of Field Archaeology, 12(4), 425-444.

Vergely, P. (1975). Vardariou origin, overthrusting to west and thrusting back to east of Macedonian ophiolites during late Jurassic-early Cretaceous. Comptes rendus hebdomadaires des seances de l academie des sciences serie D, 280(9), 1063-1066.

Vergely, P. (1976). Chevauchement vers l'Ouest et retrocharriage vers l'Est des ophiolites; deux phases tectoniques du cours du Jurassique superieur-Eocretace dans les Hellenides internes. Bulletin de la Société Géologique de France, 7(2), 231-244.

Vergély, P. (1984). Tectonique des ophiolites dans les Hellénides internes( déformations, métamorphismes et phénomènes sédimentaires): conséquences sur l'évolution des régions téthysiennes occidentals. Doctoral dissertation, Université de Paris-Sud, Orsay. 661p.

Whittaker, J. C. (1994). Flintknapping: making and understanding stone tools. University of Texas Press.

Williams‐Thorpe, O. et al. (1999). Geochemical provenancing of igneous glacial erratics from southern Britain, and implications for prehistoric stone implement distributions. Geoarchaeology, 14(3), 209-246.

Williams-Thorpe, O. et al. (2004). Non-destructive provenancing of bluestone axe-heads in Britain. Antiquity, 78(300), 359-379.

Zaamagni B. (1995). Il Neolitico medio e recente di Castello d’Annone. Atti della XXXII riunione scientifica dell’ Institute Italiano di Preistoria e Protostoria, 141-153.

Zimmerman, J. (1972). Emplacement of the Vourinos ophiolitic complex, northern Greece. Geological Society of America Memoirs, 132, 225-240.

Zimmerman, J., & Ross, J. V. (1976). Structural evolution of the Vardar root zone, northern Greece. Geological Society of America Bulletin, 87(11), 1547-1550.

Αναστόπουλος, Ι. κ.α. (1980). Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας, φύλλο Κοζάνης. Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ).

Δεβετζή Τ. (1996). Λίθινα αγγεία. Νεολιθικός Πολιτισμός στην Ελλάδα, Αθήνα, σ. 135,286-288.

Δημακοπούλου Α. (1988). (επιμ.).Ο μυκηναϊκός κόσμος. Πέντε αιώνες πρώιμου ελληνικού πολιτισμού, 1600-1100 π.Χ., Αθήνα.

Ζιώτα Χ. (1999), «Κίτρινη Λίμνη», ΑΔ 49 (1994), Χρον. Β΄2, σ. 550-551.

Ζιώτα Χ. (2001), «Κίτρινη Λίμνη», ΑΔ 51 (1996), Χρον. Β΄2, σ. 536-540.

Ζιώτα Χ., Καλογήρου Α., Φωτιάδης Μ. και Χονδρογιάννη Α. (1993), «Κίτρινη Λίμνη, Τέσσερα χρόνια έρευνας», ΑΕΜΘ 4 (1990), σ. 93-103.

Καραμήτρου‐Μεντεσίδη, Γ. 2007. Μαυροπηγή 2005: Λιγνιτωρυχεία και Αρχαιότητες. ΑΕΜΘ 19, 2005: 511‐539

Κίλιας Α. (1980). Γεωλογική και τεκτονική μελέτη της περιοχής του Ανατολικού Βαρνούντα (ΒΔ Μακεδονία). Διδακτ. Διατρ., Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 271 ρ.

Μέλφος, B., Γ. Στρατούλη, Μ. Βαβελίδης & Ν. Ευστρατίου (2001). Προέλευση και διακίνηση των πρώτων υλών για την κατασκευή των λειασμένων λίθινων εργαλείων από το Νεολιθικό οικισμό Μάκρης Έβρου. Στο Ι. Μπασιάκος, Ε. Αλούπη & Γ. Φακορέλης (επιμ.). Αρχαιομετρικές μελέτες για την Ελληνική Προϊστορία και Αρχαιότητα ,σελ. 763-778. HellenicSociety of Archaeometry, Athens.

Μουντράκης, Δ. (1986). The Pelagonian zone in Greece: a polyphase-deformed fragment of the Cimmerian continent and its role in the geotectonic evolution of the eastern Mediterranean. The Journal of Geology, 94(3), 335-347.

Μουντράκης, Δ. (2010). Γεωλογία και Γεωτεκτονική Εξέλιξη της Ελλάδας. Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη, σελ. 107.

Μουντράκης, Δ. Μ. (1977). Παρατηρήσεις στη ρηξιγενή τεκτονική των μαρμάρων της Βόρειας Πελαγονικής ζώνης. Επιστημονική Επετηρίς: εκδιδόμενη υπό της Σχολής των Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών (ΑΠΘ), 17(2), 335-346.

Ορλάνδος Α.Κ. (1994). Τα υλικά δομής των αρχαίων Ελλήνων και οι τρόποι εφαρμογής αυτών, Αθήνα.

Παπαθανασόπουλος Γ. (1996).(επιμ.) Νεολιθικός πολιτισμός στην Ελλάδα, Αθήνα.

Στρούλια Α. (2010). «Τα εργαλεία με κόψη της Κρεμαστής Κοιλάδας: Καταστροφολογικές παρατηρήσεις», ΑΕΜΘ 24, 2010 (υπό έκδ.)

Τσούντας, Χ. (2015). Αι προϊστορικαί ακροπόλεις Διμηνίου και Σέσκλου: μετά 47 πινάκων και 312 εικόνων εν τω κειμένω.

Φωτιάδης Μ., Χονδρογιάννη-Μετόκη Α. (1997), «Κίτρινη Λίμνη: Διαχρονική σύνοψη, ραδιοχρονολογήσεις και η ανασκαφή του 1993», ΑΕΜΘ 7 (1993), σ. 19-31.

Φωτιάδης, Μ. (1987). Κίτρινη Λύμνη, Νομού Κοζάνης, 1987. Προϊστορική έρευνα. Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη, 1, 51-6τ.


Εισερχόμενη Αναφορά

  • Δεν υπάρχουν προς το παρόν εισερχόμενες αναφορές.