[Εξώφυλλο]

Γεωλογικά & περιβαλλοντικά θέματα κατασκευής λιμνοδεξαμενών, παραδείγματα από τον ελληνικό χώρο = Geological & environmental constructing issues of water containment pond, examples from the Greek region.

Χρήστος Χαραλαμπος Ιστάντσο

Περίληψη


Είναι γενικά γνωστό πως τον 21ο αιώνα οι ανάγκες του ανθρώπου για νερό και η εξάρτηση του από αυτό δεν έχουν μειωθεί ούτε στο ελάχιστον. Πως θα μπορούσε εξάλλου, καθώς το νερό αποτελεί πηγή ζωής για τον πλανήτη και τους ζωντανούς οργανισμούς που κατοικούν μέσα σε αυτόν.
    Η συνεχείς αυξανόμενες ανάγκες των ανθρώπων για νερό, σε συνδυασμό με τις κλιματικές αλλαγές που βιώνει ο πλανήτης, το καθιστά πλέον έναν πόρο όλο και πιο σημαντικό αλλά και πιο δυσεύρετο. Για το λόγο αυτό, είναι πλέον αναγκαία η σωστή διαχείριση των υδατικών πόρων. Σε αυτή την προσπάθεια τα υδρομαστευτικά έργα (έργα συλλογής και απόληψης επιφανειακών και υπογείων υδάτων) είναι μια καλή λύση στο πρόβλημα της διαχείρισης των υδατικών πόρων.
    Οι λιμνοδεξαμενές αποτελούν ένα τέτοιο υδρομαστευτικό έργο που κατασκευάζεται είτε εντός της κοίτης ενός ποταμούς (εσωποτάμιες) είτε παράταιρα, σε φυσικές ή τεχνίτες κοιλότητες (εξωποτάμιες). Πλέον όταν αναφερόμαστε στον όρο «λιμνοδεξαμενή» εννοούμε τις εξωποτάμιες κυρίως. Η κατασκευή του έργο προαπαιτεί συνήθως εκσκαφές και ανυψώσεις αναχωμάτων για την κατάλληλη διαμόρφωση της περιοχής και δημιουργία μια κοιλότητας. Η λιμνοδεξαμενές αποτελούνται από τρία τμήματα: το έργο σύλληψης, τον αγωγό μεταφοράς του νερού και τον ταμιευτήρα.
    Η σύλληψη του νερού μπορεί να επιτευχθεί με την κατασκευή ενός μικρού φράγματος εκτροπής επάνω στην κοίτη του υδρορέματος ή μπορεί να είναι ένας μικρός σωληνωτός προσαγωγός σαν διώρυγα.  Η επιλογή της κατάλληλης θέσης μιας λιμνοδεξαμενής αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την κατασκευή της. Για να θεωρηθεί μια περιοχή κατάλληλη θα πρέπει να ικανοποιεί μια σειρά από κριτήρια,  ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο οικονομοτεχνικό αποτέλεσμα.
    Στο κομμάτι της μελέτης η κατασκευή μιας λιμνοδεξαμενή δεν διαφέρει από τα υπόλοιπα τεχνικά έργα. Πρώτος στόχος είναι να ελεγχθούν σχολαστικά όλα τα θέματα που συνδέονται με την ασφαλή θεμελίωση των κύριων και συνοδών έργων , καθώς να εκπονηθεί και εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την ευρύτερη περιοχή κατασκευής.
    Αποτελεί κοινό τόπο ότι σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που σχετίζεται με την κατασκευή τεχνικών έργων υπάρχουν άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι λιμνοδεξαμενές δεν αποτελούν εξαίρεση. Βάση της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας είναι αναγκαίο να εξετάζονται οι επιπτώσεις αυτές με την εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, που σκοπό της έχει να αναδείξει όλες τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις που προκαλεί η κατασκευή του έργου στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής κατασκευής. Τα αυξημένα επίπεδα θορύβου, η εκπομπή καυσαερίων και σκόνης, καθώς και αλλοίωση της αισθητικής του τοπίου αποτελούν τις πλέον συνηθέστερες αρνητικές επιπτώσεις κατά την φάση της κατασκευής. Παρόλα αυτά κάποιες από τις θετικές συνέπειες γίνονται διακριτές κατά την φάση λειτουργίας του έργου όπως η παροχή νερού για άρδευση (που οδηγεί στην βελτίωση της γεωργίας), για τη γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση πυρκαγιών και νέες επενδύσεις στην τριγύρω περιοχή όπου βρίσκεται η λιμνοδεξαμενή.
    Τέλος παρουσιάζεται μια περίπτωση προς μελέτη, που στόχος της είναι να εξετάσει το ενδεχόμενο κατασκευής μια εσωποτάμιας λιμνοδεξαμενής κοντά στο χωριό Κεφαλόβρυσο για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών καλλιέργειας βαμβακιού της τριγύρω περιοχής. Η μελέτη εστιάζει σε όλα τα μορφολογικά, γεωλογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηρίστηκα  της λεκάνης απορροής και κρίνει αν είναι κατάλληλη για την κατασκευή του έργου. Η περιοχή κατασκευής του έργου αποδεικνύεται να είναι κατάλληλη για την κατασκευή ενός μικρού φράγματος και να μας εξασφαλίζει τις ποσότητες νερού που θα χρειαστούμε για τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής.
Λέξεις κλειδία: λιμνοδεξαμενές, φράγμα εκτροπής, προσαγωγός, ταμιευτήρας, τεχνικογεωλογικές παράμετροι, στάδια μελέτης, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, Κεφαλόβρυσο

It is generally known that, in the 21st century the human needs for water and the dependence on it has not been reduced, not even to the slightest. How could it be though since water constitutes the source of life for this planet and its living beings?
    The increasing human needs for water, together with the climate change this planet undergoes, establishes it as the most important and hard to find resource. Therefore, it is necessary for now on to demonstrate better management on water recourses. In this effort, water management projects, such us collecting and redistributing both surface and ground water, is a well enough solution to the water recourses management problem.
    Water containment ponds are water management project constructions, which are constructed either in or off-streams and in natural or artificial basins. Nowadays, when we use the term “water containment ponds”, we are basically referring to the off-stream reservoirs. The construction of a project as such, requires excavations and the rising of embankments for the proper setup of the area and the creation of the basin. Water containment ponds consist of three parts, the water ‘impoundment’ project, the water transporting pipeline and the main reservoir.
    The water collections can be achieved with the construction of a small diversion dam inside the stream or pipeline in the form of a canal. The choice of the proper position for the construction of the water containment pond constitutes a crucial factor for its built. To consider an area as proper, a group of criteria are to be satisfied, in order to achieve the best financial and technical result.
    In terms of study, the construction of water containment pond does not differ from all the other kind of projects. The main goal is to check thoroughly all the matters that are related to the safe foundations of the main and side projects, while an assessment of the environmental consequences for the wider area should be also devised.
    It is commonly approved, that every kind of human activity which is related to the construction of any kind of project has direct and indirect results to the environment. Water containment pond does not make an exception. According to the Environmental Law, it is necessary to study these results  by conducting an Environmental Impact Assessment , whose goal is to show all the positive and negative results in the human and natural environment of the wider area, that can be caused by the construction of a project like this. The increasing levels of noise, the exhaust or dust emissions and the alteration of the natural landscape, consist one of the most usual negative results in the construction phase. However, some positive results can be spotted during the operation phase, like the provision of water for irrigation, which leads to agricultural  improvement, as a quicker and more efficient way to deal with fires and for new investments to the wider area near the water containment pond.
    Finally, a case study is presented, whose goal is to examine the possibility of constructing an in-stream water containment pond near the village of Kefalovriso for the coverage of cotton’s irrigation needs of the wider area. This study focuses on the morphological, geological, and hydrological characteristics of the catchment area and decides whether the position for the construction of the project is proper or not. The projects areas prove to be proper for the construction of a small dam and ensure the amounts of water that we may need for the irrigation needs of the area.
Key words: water contaiment ponds, diversion dam, water transfering pipe, reservoir, geotechnical parameters, study stages, environmental impact, Kefalovriso

Πλήρες Κείμενο:

PDF

Αναφορές


Βαλασσόπουλος Δ. και Κάρκας Δ., 1993, Λιμνοδεξαμενές. Ο ρόλος του στην αξιοποίηση των επιφανειακών νερών και το Πρόγραμμα του Υπουργείου Γεωργίας προς την κατεύθυνση αυτή, άρθρο, Υπουργείο Γεωργίας, Αθήνα.

Βαλασόπουλος Δ., Δόλκας Θ., (1995). Γενικές αρχές σχεδιασμού και μελέτης λιμνοδεξαμενών, εκδόσεις ΤΕΕ, Αθήνα. (σελ. 19 – 23)

Δημόπουλος Γ. (1986). Τεχνική Γεωλογία με βασικές έννοιες βραχομηχανικής και γεωλογικές μελέτες τεχνικών έργων. Εκδόσεις Γιαχούδη – Γιαπούλη.

Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός (ΦΕΚ 1154Β’, 12-8-2013).

Ευθυμίου Χ., Θεοδωρόπουλος Α. (1997). Γεωγραφική βάση δεδομένων για τις λιμνοδεξαμενές στην Ελλάδα. Διπλωματική εργασία. Τομέας Υδατικών Πόρων και Θαλάσσιων Έργων. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Καλλέργης Γ. (2010). Ξηρασία – Πλημμύρες – Κλιματική αλλαγή και επιπτώσεις στους Υδατικούς Πόρους: Το απόλυτο άλλοθι για τη μη διαχείριση των τελευταίων. ΝΕΡΟ: πηγή ζωής. Επιμέλεια έκδοσης: Κώστας Βουδούρης. (σελ. 65 -70)

Καπλανίδης Α.,(1995), Τεχνική Γεωλογία των λιμνοδεξαμενών, εκδόσεις TEE, Αθήνα. (σελ. 25 -31)

Κωστόπουλος Σ. Δ., Μουρελάτου Ε. (1995), Επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή Λιμνοδεξαμενών, εκδόσεις ΤΕΕ, Αθήνα. (σελ. 43 – 50)

Παπασπύρου Σ. (1995), Εδαφοτεχνικές έρευνες σε λιμνοδεξαμενές, εκδόσεις ΤΕΕ, Αθήνα. (σελ. 33 - 42)

Σούλιος Γ. (1996). Γενική Υδρογεωλογία. Πρώτος Τόμος. Α. Επιφανειακή Υδρολογία, Β) Αποθήκευση και κατανομή του Υπόγειου Νερού, Γ) Οι ροές του υπόγειου νερού.

Τόλης, Ι. (1990), Βαμβάκι εχθροί ασθένειες ζιζάνια, εκδόσεις Σταμούλης

Tσακίρης Γ. (2004). Σημειώσεις μαθήματος Διαχείριση Υδατικών πόρων. Διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών “Επιστήμη και τεχνολογία Υδατικών πόρων ”. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Ειδική Γραμματεία, Γ’ Κ.Π.Σ. (2006). Τα φράγματα και οι λιμνοδεξαμενές του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Β’ Έκδοση – Νέα Έργα.

Χλίχλιας, Αγγ., Ε. Κατσαμπή-Ζημάκα (1968), Το βαμβάκι στην Ελλάδα, Θεσσαλονίκη. (σελ. 323)

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

International Society for Rock Mechanics (ISRM) (1981). Rock characterization, testing and monitoring. In: Brown ET (ed) ISRM suggested methods, International Society for Rock Mechanics.

Ηλεκτρονικές πηγές.

• Apopsilive.

• 24h.com.cy

• dimokratiki.gr

Ηλεκτρονικά Εργαλεία

• Microsoft Word

• Microsoft Excel

• QGIS 3.12 Bucurest

• Ζωγραφική


Εισερχόμενη Αναφορά

  • Δεν υπάρχουν προς το παρόν εισερχόμενες αναφορές.