H Γεωπολιτική των Σπάνιων Γαιών = The policy of Rare Earth Elements.

Περίληψη

Οι σπάνιες γαίες είναι μία ιδιαίτερη ομάδα 17 μεταλλικών στοιχείων εκ των οποίων τα 15 ανήκουν στις λανθανίδες (57La μέχρι 71Lu) του Περιοδικού Πίνακα συν το σκάνδιο (21Sc) και το ύτριο (39Υ). Τα εν λόγω στοιχεία εμφανίζουν μοναδικές μαγνητικές, φωσφορίζοντες και καταλυτικές ιδιότητες γι’ αυτό και έχουν γίνει αναντικατάστατα στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας και στην «πράσινη» τεχνολογία. Στη φύση εμφανίζονται στην κρυσταλλική δομή διαφόρων ορυκτών όμως η συστηματική εκμετάλλευσή τους πραγματοποιείται κυρίως στα ορυκτά μοναζίτης, μπαστναζίτης και ξενότιμο. Κοιτάσματα σπάνιων γαιών απαντώνται σε διαφορετικά και ασυνήθιστα γεωλογικά περιβάλλοντα όπως σε καρμπονατίτες, σε υπεραλκαλικά και αλκαλικά πυριγενή πετρώματα, σε αργιλικές αποθέσεις προσρόφησης ιόντων, σε προσχωματικά κοιτάσματα («μαύρες άμμοι»), σε κοιτάσματα φωσφοριτών κ.ά. Τα μεγαλύτερα κοιτάσματα παγκοσμίως εντοπίζονται στην Κίνα, στο Bayan Obo και στο Maoniuping, στις Η.Π.Α με το κοίτασμα Mountain Pass και στην Αυστραλία με το κοίτασμα Mount Weld. Πολύ σημαντικές εμφανίσεις σπάνιων γαιών στην Ευρώπη για μελλοντική εκμετάλλευση αποτελούν το κοίτασμα Norra Kärr στη Σουηδία, το κοίτασμα Ilímaussaq στη Γροιλανδία και το κοίτασμα Lovozero στη δυτική πλευρά της Ρωσίας. Στην Ελλάδα σημαντικές περιεκτικότητες σπάνιων γαιών περιέχονται στις μαύρες άμμους της περιοχής της Καβάλας, στις μαύρες άμμους των νήσων Μύκονος και Νάξος και στους βωξίτες-λατερίτες της Κεντρικής Ελλάδας, όπου υπάρχει ήδη εκμετάλλευση για το αλουμίνιο και το σιδηρονικέλιο. Τα τελευταία χρόνια χώρες εκτός της Κίνας έχουν ξεκινήσει τη συστηματική αναζήτηση κοιτασμάτων σπάνιων γαιών και έχουν αυξήσει την παραγωγή τους ώστε να ανεξαρτητοποιηθούν από την κυριαρχία της Κίνας των προηγούμενων ετών. Την παραπάνω πολιτική αρχίζει να εφαρμόζει και η Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ η Ελλάδα μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, μαζί με τις υπόλοιπες χώρες, για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Rare earth elements are a special group of 17 metals, 15 of which belong to the lanthanide group (57La to 71Lu) of the Periodic Table plus scandium (21Sc) and yttrium (39Y). These elements present unique magnetic, phosphorescent and catalytic properties, thus they have became irreplaceable in the high-tech industry and «green» technology. Naturally, they appear within the crystalline structure of various minerals but systematic exploitation is achieved only in monazite, bastnasite and xenotime. Rare earth element deposits are found in different and unusual geological environments such as in carbonatites, in peralkaline or alkaline igneous rocks, in ion-absorption type deposits, in placer-type deposits, in phosphorites etc. The largest deposits in the world are located in China, at Bayan Obo and at Maoniuping, in U.S.A at Mountain Pass and in Australia at Mount Weld. Important occurrences of rare earth elements in Europe for future exploitation are the Norra Kärr deposit in Sweden, the Ilímaussaq deposit in Greenland and the Lovozero deposit in the west side of Russia. In Greece significant contents of rare earth elements are found in the black sands of Kavala area, in the black sands of Mykonos and Naxos islands and in the bauxites-laterites of Central Greece where mining for Al and Fe-Ni already takes place. In recent years, countries other than China have begun exploration projects for rare earth deposits and have increased their production in order to become independent of China’s control. This policy is being implemented by European Union, and Greece could play an important role, along with other countries, in achieving this goal.