Ανάλυση και συνέπειες της κακοκαιρίας Ιανός στην περιοχή του Σπερχειού ποταμού, περιφερειακής ενότητας Φθιώτιδας = Analysis and consequences of the Ianos extreme storm in the area of Sperchios river, Fthiotida regional unit.

Περίληψη

Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών μου σπουδών στο τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.). Το έναυσμα για αυτή την εργασία αποτέλεσαν οι καταστροφές που προκλήθηκαν από τον μεσογειακό κυκλώνα Ιανό σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως και στη λεκάνη απορροής του Σπερχειού ποταμού. Η πολύ σημαντική αυτή λεκάνη βρίσκεται στο νομό Φθιώτιδας.
Στα κεφάλαια που ακολουθούν αναλύονται τα γενικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής έρευνας και οι συνθήκες που επικράτησαν λόγω της κακοκαιρίας Ιανός. Ειδικότερα, περιγράφεται η μορφολογία της πεδιάδας του Σπερχειού και των βουνών γύρω από αυτήν, η γεωμορφολογική εξέλιξη καθώς και η επίδραση τεκτονικών διεργασιών. Επίσης, γίνεται ανάλυση της γεωλογίας της λεκάνης σχετικά με το είδος των πετρωμάτων, τις γεωτεκτονικές ζώνες, και το ποια είναι η θέση τους σήμερα. Οι κατηγορίες των πετρωμάτων της λεκάνης συνδυάζονται με την ανάλυση του υδρογραφικού δικτύου, την περατότητα των σχηματισμών, τις μορφολογικές κλίσεις, και τα ρήγματα. Στη συνέχεια, εξετάζεται ο μεσογειακός κυκλώνας Ιανός και τα προβλήματα που προκάλεσε στην περιοχή μελέτης. Παρατίθενται για τα έτη 2019, 2020 συγκριτικά διαγράμματα σχετικά με την βροχόπτωση, αλλά και πίνακες οι οποίοι κατασκευάσθηκαν με μηνιαία κλιματολογικά δεδομένα της περιοχής.
Επιπροσθέτως, στο κεφάλαιο της μεθοδολογίας αναπτύσσεται το πως δημιουργήθηκαν δύο ψηφιακά υψομετρικά μοντέλα (DEM) της περιοχής από δορυφορικές εικόνες Sentinel-1 στο λογισμικό SNAP, και το πως επεξεργάστηκαν για να παραχθούν χρήσιμοι χάρτες για την περιοχή έρευνας στο λογισμικό QGIS. Αυτοί οι χάρτες παρατίθενται στην ενότητα των αποτελεσμάτων και συγκρίνονται καθώς αφορούν τον Σεπτέμβριο του 2019 και του 2020. Καταληκτικά, τα πορίσματα επικεντρώνονται στα μέτρα που χρειάζεται να ληφθούν για την εύρυθμη λειτουργία της λεκάνης και την αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων.

This thesis was carried out during my undergraduate studies at the Department of Geology of the Aristotle University of Thessaloniki (AUTh). The motivation for this dissertation thesis was the disasters caused by the Mediterranean cyclone Ianos in many parts of Greece, as well as in the catchment area of Sperchios river. This very important basin locates in the regional unit of Fthiotida, central Greece.
The following chapters analyze the general characteristics of the wider research area and the conditions that prevailed due to the bad weather Ianos. This thesis describes the morphology of Sperchios plain and the mountains around it, how the river basin was formed and how it moves due to the intense tectonic activity. It also delves into the geology of the basin regarding the type of rocks, the geotectonic zones, and their location today. The categories of basin rocks are combined with the analysis of the hydrographic network, the permeability of the formations, the morphological slopes, and the faults. Moreover, the next chapter examines the Mediterranean cyclone Ianos and the problems it caused in the study area. For the years 2019, 2020 comparative diagrams are presented regarding the rainfall, but also tables which were produced with monthly climatic data of the area.
In addition, the methodology chapter presents how two digital elevation models (DEM) of the area were created from Sentinel-1 satellite imagery in SNAP software, and how they were processed to produce useful maps for the area of interest in QGIS software. These maps are presented in the results section and are compared to each other as they relate to September 2019 and 2020. Finally, the conclusions focus on the measures that need to be taken for the smooth operation of the basin and the avoidance of floods.