Ορυκτολογική και φασματοσκοπική μελέτη μουσειακών δειγμάτων τουρμαλινών = Mineralogic and spectroscopic study of museum tourmalines.

Περίληψη

Στην παρούσα μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία μελετώνται τρία δείγματα τουρμαλίνη από το Μουσείο Ορυκτολογίας του Τομέα Ορυκτολογίας-Πετρολογίας-Κοιτασματολογίας του Α.Π.Θ., με σκοπό την ταυτοποίησή τους. Για το σκοπό αυτό τα δείγματα μελετήθηκαν με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης (SEM) συνδεδεμένο με φασματοσκόπιο ενεργειακής διασποράς (EDS) και με φασματοσκόπιο υπερύθρου με μετασχηματισμό Fourier (FTIR- ATR). Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας περιγράφονται η χημική σύσταση, η κρυσταλλική δομή, οι κυριότερες ποικιλίες και τα πετρώματα ξενιστές του τουρμαλίνη. Στο εργαστηριακό μέρος, τα τρία μουσειακά δείγματα διαχωρίστηκαν με βάση το χρώμα τους σε μαύρο, πράσινο και ρόδινο τουρμαλίνη. Όπως προέκυψε από τη μελέτη, ο μαύρος τουρμαλίνης ανήκει στη σειρά Σορλίτη-Ντραβίτη, ο πράσινος τουρμαλίνης στη σειρά Ελβαΐτη- Τσιλαϊσίτη και ο ρόδινος τουρμαλίνης στη σειρά Ελβαΐτη-Λιδδικοατίτη. Όπως διαπιστώνεται, το χρώμα ενός ορυκτού με τόσο πολύπλοκο χημικό τύπο, όπως ο τουρμαλίνης, δεν αποτελεί αξιόπιστο κριτήριο για την κατάταξη και την ονοματολογία του. Τέλος, για πολύτιμους λίθους και δείγματα από μουσειακές συλλογές, απαιτούνται μη καταστρεπτικές αναλυτικές μέθοδοι για την αναγνώριση και ταξινόμηση των δειγμάτων.

In this thesis 3 tourmaline samples from the Mineralogical Museum of the Department of Mineralogy-Petrology-Economic Geology of Aristotle University of Thessaloniki are studied in order to define the tourmaline variety. For this purpose the samples were studied using a scanning electron microscope (SEM) coupled with an energy dispersive spectrometer (EDS) and a Fourier-transform infrared spectroscope (FTIR-ATR). In the theoretical section, the chemical composition, crystal structure, major varieties, and host rocks of tourmaline are discussed. In the experimental section, the three museum samples defined by their color as black, green, and pink, were analyzed and classified as follows: the black tourmaline as a member of the Schorl-Dravite series, the green tourmaline as a member of the Elbaite- Tsilaisite series and the pink tourmaline as a member of the Elbaite-Liddicoatite series. As it is demonstrated, the color of a mineral with such a complex chemical composition such as tourmaline is not a reliable criterion for classification and nomenclature. Finally, for valuable gemstones and samples from museum collections, non-destructive analytical methods should be used for identification and classification of samples.