Ορυκτολογική και γεωχημική έρευνα των ιζημάτων και υδάτων των ρεμάτων της περιοχής Τριαδίου Θεσσαλονίκης και διευρεύνηση περιβάλλοντικών επιπτώσεων.

Περίληψη

Mελετήθηκαν και προσδιορίστηκαν οι περιεκτικότητες κύριων στοιχείων και ιχνοστοιχείων σε 14 δείγματα ύδατος και 10 ιζημάτων από την περιοχή Τριαδίου Θεσσαλονίκης προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα τόσο για την πιθανή επιβάρυνση της περιοχής από αυτά, όσο και για την πιθανή προέλευση των μεταλλικών κυρίως στοιχείων. Η δειγματοληψία έλαβε χώρα κατά τις περιόδους Απριλίου και Νοεμβρίου του 2004 κατά μήκος των ρεμάτων Θερμού, Μερσινούδας και Στρογγυλού. Τα ρέματα αυτά ξεκινούν από τα αντίστοιχα υψώματα, 3 km περίπου ΒΑ της πόλης του Τριαδίου. Για την εργαστηριακή έρευνα πραγματοποιήθηκε κοκκομετρική, μικροσκοπική, χημική και ακτινογραφική μελέτη των ιζημάτων και χημική ανάλυση των δειγμάτων ύδατος. Η κοκκομετρική ανάλυση των ιζημάτων περιέλαβε την ταξινόμησή τους σε συγκεκριμένους τύπους εδαφών με τη βοήθεια των τριγωνικών διαγραμμάτων κατά Folk et. al. (1970) και του ενιαίου συστήματος ταξινόμησης ASTM D-2487. Για την μικροσκοπική μελέτη των ιζημάτων έγινε χρήση μικροσκοπίου διερχόμενου και ανακλώμενου φωτός τύπου Leitz καθώς και ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σαρώσεως (SEM) τύπου JEOL 840Α με αναλυτικό σύστημα EDS Oxford Isis 300, ενώ για την ακτινογραφική μελέτη χρησιμοποιήθηκε περιθλασίμετρο ακτίνων Χ τύπου PHILIPS PW1011. Τέλος, οι χημικές αναλύσεις σε κύρια στοιχεία και ιχνοστοιχεία τόσο των ιζημάτων όσο και των υδάτων  πραγματοποιήθηκαν με τη μέθοδο της Φασματοφωτομετρίας Ατομικής Απορρόφησης με φλόγα (FAAS). Οι παραπάνω αναλύσεις έγιναν στα εργαστήρια του Τομέα Ορυκτολογίας-Πετρολογίας-Κοιτασματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η ανάλυση των ιζημάτων για το As πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια Activation Laboratories Ltd στο Οντάριο του Καναδά με τη μέθοδο ενεργοποίησης νετρονίων (INAA). Από την κοκκομετρική ανάλυση των ιζημάτων προέκυψε ότι τα περισσότερα δείγματα χαρακτηρίζονται λιθολογικά κατά Folk et al. (1970) από πηλοκροκαλώδη έως κροκαλοαμμώδη, ενώ σύμφωνα με την ταξινόμηση κατά ASTM-D2487, χαρακτηρίζονται κατά 60% ως άμμοι και κατά 40% ως χάλικες. Πιο συγκεκριμένα τα δείγματα TrS5, TrS6 και TrS10 που ανήκουν στην υποκατηγορία «ιλυώδεις άμμοι και
μείγματα άμμου-ιλύος», δηλαδή είναι λεπτόκοκκα ιζήματα, είναι περισσότερο επιβαρυμένα σε βαρέα μέταλλα. Από την μικροσκοπική και ακτινογραφική μελέτη προέκυψε ότι η ορυκτολογική σύσταση των ιζημάτων αποτελείται από τα μεταλλικά ορυκτά μαγνητίτης, ιλμενίτης, χρωμίτης, ρουτίλιο και γκαιτίτης και τα μη μεταλλικά ορυκτά χαλαζίας, μοσχοβίτης, χλωρίτης, πλαγιόκλαστο, τρεμολίτης, καλιούχος άστριος, δολομίτης, βιοτίτης, κεροστίλβη, πυρόξενος, ζοϊσίτης, κλινοζοϊσίτης, γρανάτης και ασβεστίτης. Η ορυκτολογική σύσταση των ιζημάτων είναι αντιπροσωπευτική της σύστασης των πετρωμάτων της περιοχής. Η χημική ανάλυση των ιζημάτων έδειξε αυξημένες συγκεντρώσεις ως προς τα μέταλλα Ni, Cr και Co σε σύγκριση με τη μέση σύσταση των εδαφών και σύμφωνα με τις νομοθεσίες τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της Μ. Βρετανίας. Οι συγκεντρώσεις αυτές μπορούν να δικαιολογηθούν από τα υπερβασικά πετρώματα της περιοχής, καθώς επίσης και από τη μεταλλοφορία χρωμίτη στην περιοχή. Οι συγκεντρώσεις αυτές ενδεχομένως να επιβαρύνονται ως ένα βαθμό και από την ύπαρξη ενός  πρώην ανεξέλεγκτου χώρου απόθεσης
απορριμμάτων. Οι περιεκτικότητες των στοιχείων As, Zn και Cu είναι χαμηλές συγκριτικά με τα όρια που έχει θεσπίσει η Ε.Ε. Το Mn βρέθηκε ελάχιστα πάνω από το όριο Ε.Ε., ενώ ο Pb είναι κάτω του ορίου ανίχνευσης της ατομικής απορρόφησης FAAS. Οι χημικές αναλύσεις των υδάτων έδειξαν περιεκτικότητες σε Mg που ξεπερνούν ελάχιστα το όριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το πόσιμο νερό και οφείλονται στα πετρώματα και τις εμφανίσεις μαγνησίτη της περιοχής. Οι περιεκτικότητες σε Na, K και Ca ήταν χαμηλότερες των αντίστοιχων ορίων της Ε.Ε. για το πόσιμο νερό. Αντίθετα, τα στοιχεία Fe, Ni και Mn ξεπέρασαν ελάχιστα τα όρια αυτά. Τα στοιχεία Co, Cu, Cr, Pb, Sr, Al και Zn βρίσκονται κάτω του ορίου ανίχνευσης της ατομικής απορρόφησης FAAS.