Τα πολύ μεγάλα θηλαστικά της απολιθωματοφόρου θέσης στο Καλαμωτό και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Νέων Καλινδοίων, Λαγκαδά

Περίληψη

Στόχος της εργασίας είναι η καταγραφή του ιστορικού των δραστηριοτήτων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Νέων Καλινδοίων, καθώς και η περιγραφή των απολιθωμάτων των πολύ μεγάλων θηλαστικών που βρέθηκαν από τις ανασκαφές στην περιοχή με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του εξελικτικού σταδίου και της βιοχρονολογικής θέσης της απολιθωματοφόρου θέσης των Καλινδοίων. Η έρευνα στην περιοχή του Καλαμωτού ξεκίνησε το 2000 από ευρήματα που βρήκε ο Γιάννης Γάκης, κάτοικος της περιοχής. Από τότε, και μέχρι το 2008 από τις εκτεταμένες ανασκαφές ήρθαν στο φώς πάρα πολλά απολιθώματα, τα οποία εκτίθενται για το κοινό στο «Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Νέων Καλινδοίων του δήμου Λαγκαδά». Από τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν βρέθηκαν απολιθώματα από τα εξής είδη: Pachycrocuta brevirostris (Aymard, 1846), Canis sp., Equus stenonis Cocchi, 1867, Stephanorhinus etruscus (Falconer, 1868), Mammuthus (Archidiskodon) meridionalis (Nesti, 1825), Hippopotamus amphibius antiquus Desmarest, 1822 (H. major Cuvier, 1824), Praemegaceros plio-tarandoides (De Alessandri, 1903), Cervus sp., Dama sp., Bison (Eobison) sp., cf. Leptobos etruscus (Falconer, 1859), το τρωκτικό Mimomys savini (Hinton, 1910), καθώς και ένα δόντι από μαχαιρόδοντα (Homotherium sp.). Τα απολιθώματα αυτά έχουν βρεθεί σε δύο τοποθεσίες, την θέση KAL (γκρι μάργες με απολιθώματα θηλαστικών αλλά και μαλακίων) και τη θέση KLT (ερυθροστρώματα με απολιθώματα θηλαστικών), οι οποίες ανήκουν και οι δύο στο σχηματισμό Πλατανοχωρίου. Στην ανασκαφή του 2005 δημιουργήθηκε κάνναβος τετραγώνων ώστε να μελετηθεί η ταφονομία της περιοχής. Όσα από τα απολιθώματα δεν ήταν εύκολο να διαχωριστούν στην ανασκαφή μεταφέρθηκαν σε καλούπια στο εργαστήριο όπου και καθαρίστηκαν. Από τη μελέτη της πανίδας των θέσεων KAL και KLT, μπορεί να υπολογιστεί η ηλικία τους, η οποία βρίσκεται στα τέλη του Βιλλαφράγκιου (MNQ 20) σε σύγκριση με άλλες απολιθωματοφόρες θέσεις, όπως αυτή της Απολλωνίας, της λεκάνης Γρεβενών – Καστοριάς και του Untermassfeld στη Γερμανία. Τα απολιθώματα βρίσκονται είτε ως μεμονωμένα δείγματα είτε σε ανατομική σύνδεση μεταξύ τους, πράγμα που σημαίνει ότι μερικά από αυτά μεταφέρθηκαν από το νερό ενώ κάποια άλλα όχι. Η παρουσία του Hippopotamus antiquus δείχνει ένα υδάτινο περιβάλλον με θερμές κλιματολογικές συνθήκες και ήπιους χειμώνες. Τέλος, προτείνεται να συνεχιστούν οι έρευνες και ανασκαφές στο μέλλον, προκειμένου να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα για την παλαιοπανίδα, το εξελικτικό στάδιο, τη βιοχρονολογική θέση και το παλαιοπεριβάλλον των Καλινδοίων.

The aim of this project is to record the history of the activities of the Natural History Museum of New Kalindoia and to describe the fossils of extra large mammals founded by the excavations in the area in order to better understand the evolutionary stage and biochronological position of the fossiliferous site of Kalindoia.
The research in Kalamoto started in 2000 by findings found Giannis Gakis, who is a local resident. Since then, and until 2008, thanks to the extensive excavations many fossils have been brought to light, which are exposed for the public in the "Natural History Museum of New Kalindoia, Municipality of Lagadas." Among the fossils that have been excavated the following species have been identified: Pachycrocuta brevirostris (Aymard, 1846), Canis sp., Equus stenonis Cocchi, 1867, Stephanorhinus  etruscus (Falconer, 1868), Mammuthus (Archidiskodon) meridionalis (Nesti, 1825), Hippopotamus amphibius antiquus Desmarest, 1822 (H. major Cuvier, 1824), Praemegaceros plio-tarandoides (De Alessandri, 1903), Cervus sp., Dama sp., Bison (Eobison) sp., cf. Leptobos etruscus (Falconer, 1859), το τρωκτικό Mimomys savini (Hinton, 1910), as well as a tooth from a saber-toothed cat (Homotherium sp.). The fossils have been found in two locations, the KAL position, which consists of gray marl with fossils of mammals and mollusks, and position KLT which consist of redish sentiments with mammalian fossils. Both of them belong to the Platanochori formation. During the excavation of 2005 a block of squares have been created in order to get some informations about the taphonomy of the fossiliferous area. The fossils that were hard to excavate in the excavation site, they were transferred in molds to the laboratory.
From the study of the fauna of Kalamoto, we can estimate its age, which is by the end of Villafranchian age (MNQ 20) in comparison with other fossiliferous sites such as Apollonia, the graben of Grevena - Kastoria and Untermassfeld in Germany. The fossils are either individual samples or in anatomical connection, which means some of the fossils were transferred by the river water while some others were not. The presence of the Hippopotamus antiquus shows an aquatic environment with a warm climate and mild winters.
Finally, it is proposed further excavations to happen in the future in order to have a better picture of the paleofauna, the evolutionary stage and the biochronological position of Kalindoia.