Συνδυαστική εφαρμογή σεισμικών και γεωηλεκτρικών μεθόδων για τον εντοπισμό εγκοίλων: εφαρμογή στη περιοχή ανέγερσης του νέου πανεπιστημίου δυτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη = Combined application of seismic and electrical methods for karstic voids detection: a case study at the campus of the new university of western Macedonia, Kozani

Περίληψη

Η παρούσα διατριβή έχει ως αντικείμενο την εφαρμογή γεωφυσικών μεθόδων στη περιοχή ανέγερσης του νέου Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Στόχος της διατριβής ήταν η έρευνα της βέλτιστης μεθοδολογικής προσέγγισης για τον εντοπισμό καρστικών εγκοίλων εφαρμόζοντας μεθόδους που χρησιμοποιούνται ευρέως σε αντίστοιχες μελέτες καθώς και μεθόδους η αποτελεσματικότητα των οποίων τίθεται υπό αξιολόγηση. Οι μέθοδοι που εφαρμόστηκαν είναι η ηλεκτρική τομογραφία (ERT), η σεισμική τομογραφία διάθλασης (SRT) και η πολυκάναλη ανάλυση επιφανειακών κυμάτων (MASW). Επιπλέον προτάθηκε μια διαφορετική προσέγγιση στη μελέτη των κυμάτων χώρου χρησιμοποιώντας μια επιφανειακή διάταξη πηγών-γεωφώνων, αντίστοιχη με αυτή που χρησιμοποιείται σε έρευνες μεταξύ γεωτρήσεων (cross-hole). Η έρευνα επικεντρώθηκε σε δύο θέσεις, όπου υπήρξε επιφανειακή εκδήλωση καρστικών δομών. Η μέθοδος της ηλεκτρικής τομογραφίας πραγματοποιήθηκε σε αρχικό στάδιο για την οριοθέτηση των γνωστών εγκοίλων και τον εντοπισμό επιπλέον καρστικών δομών. Οι σεισμικές μέθοδοι εφαρμόστηκαν στη συνέχεια, με στόχο την αξιολόγηση των δυνατοτήτων τους σε καρστικό περιβάλλον και τη συνδυαστική ερμηνεία του συνόλου των γεωφυσικών δεδομένων. Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε μεθόδου, καθιστώντας σαφή την χρησιμότητα συνδυαστικής ερμηνείας. Τα έγκοιλα απεικονίζονται ως αντιστατικές δομές στο γεωηλεκτρικό μοντέλο, ταυτόχρονα όμως το ευρύτερο αντιστατικό περιβάλλον προκαλεί αμφιβολίες στην ερμηνεία. Η εφαρμογή των σεισμικών μέθοδών αποδείχθηκε καθοριστική στην αποσαφήνιση του γεωηλεκτρικού μοντέλου και την εξαγωγή των τελικών συμπερασμάτων. Η σεισμική τομογραφία διάθλασης απέδωσε τα έγκοιλα ως δομές χαμηλής ταχύτητας, με σαφή διαφοροποίηση από το συμπαγές ασβεστολιθικό υπόβαθρο. Το αποτέλεσμα της αντιστροφής ενισχύθηκε περεταίρω με την αντιστροφή συνθετικών δεδομένων, τα οποία κατασκευάστηκαν με σκοπό την προσομοίωση των συνθηκών της περιοχής. Η μέθοδος της MASW χρησιμοποιήθηκε ως συμπληρωματική τεχνική, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη καρστικοποιημένων περιοχών. Και οι δύο μέθοδοι κρίθηκαν εξαιρετικά χρήσιμες και αποτελεσματικές στον εντοπισμό καρστικών δομών.

The presented thesis deals with the combined application of geophysical methods in the area where the new University of Western Macedonia is to be build. The aim of the thesis was to investigate the optimal methodological approach regarding the detection of karstic features in limestone rocks. Various methods widely used in relevant studies and methods whose efficiency is under evaluation were examined. Electrical Resistivity Tomography (ERT), Seismic Refraction Tomography (SRT) and Multichannel Analysis of Surface Waves (MASW) were applied. An additional approach was proposed in P-wave’s propagation study, applying a geophone-source array similar to the one used in cross-hole surveys. The geophysical survey took place at two different sites, where the karstic features were observed on the surface. Initially, the geoelectric method was applied for the delimitation of the known voids and the detection of additional karstic features. Seismic methods were then applied in order to evaluate their potential in karstic environments, as well as the overall combined interpretation of geophysical data. The results highlighted the main advantages and disadvantages of each method, confirming the importance of joint interpretation. Karstic voids were presented as high resistivity features, while at the same time the overall geoelectric model interpretation was ambiguous because of the high-resistivity environment. Seismic methods proved to be crucial for the clarification of the ambiguous results of the previous ERT survey at the area. Seismic refraction tomography depicts the potential cavities as low-velocity features, clearly differentiated from the limestone bedrock. Synthetic data inversion further verified the reliability of the refraction tomography results. The MASW method was used as a complementary technique, confirming the characterization of karstified areas. Both methods have been considered as a useful and reliable tool for precise mapping of shallow karstic features.