Ανθρωπογενείς επεμβάσεις στο υδρογραφικό δίκτυο του Ιλισσού ποταμού (Αττική) = Anthropogenic interventions in the drainage network of Ilissos river (Attica)

Περίληψη

Ο Ιλισσός είναι ένα από τα ποτάμια που διασχίζουν το Λεκανοπέδιο της Αττικής. Πηγάζει από τον Υμηττό και εκβάλλει στο Φαληρικό όρμο έχοντας διαμορφώσει μια λεκάνη απορροής έκτασης 36,64 τ. χλμ. Ο Ιλισσός ποταμός μέχρι το έτος 1930 αποτελούσε παραπόταμο του Κηφισού ποταμού. Τη χρονιά αυτή, ο ποταμός εξετράπη και απέκτησε ξεχωριστή κοίτη και εκβολή στο Φαληρικό όρμο. Το 1937 άρχισαν οι εργασίες διευθέτησης του ποταμού, όπου η συνολική εκτροπή του είχε μήκος 3.141 μέτρα. Η αύξηση του πληθυσμού της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών είχε ως αποτέλεσμα την επέκταση του οικιστικού ιστού και την παράλληλη υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος με την επιχωμάτωση των κοιτών των ποταμών και ρεμάτων, τις εξορυκτικές δραστηριότητες και την καταστροφή των δασών. Το 1948 άρχισε η κατασκευή της λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου, που είχε ως αποτέλεσμα την κάλυψη τμήματος της κοίτης του Ιλισσού. Με τη δημιουργία και άλλων βασικών αξόνων της πόλης, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960, το μεγαλύτερο μέρος της κοίτης του Ιλισσού έρεε υπόγεια. Με την πάροδο των χρόνων, η συνεχής αύξηση των αναγκών της πόλης οδήγησε στην κατασκευή επιπλέον έργων (λεωφόρων και ανισόπεδων κόμβων, επέκταση της δόμησης, κατασκευή σταθμών μετρό και ολυμπιακών εγκαταστάσεων), τα οποία είχαν σαν αποτέλεσμα τη μετατροπή της λεκάνης απορροής του Ιλισσού από ένα φυσικό σύστημα σε μια πλήρως αστικοποιημένη λεκάνη. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη των διαχρονικών ανθρωπογενών επεμβάσεων τόσο στις κοίτες των κλάδων του υδρογραφικού δικτύου του Ιλισσού όσο και στη λεκάνη απορροής του, συγκρίνοντας διαχρονικούς χάρτες της περιοχής που καλύπτουν τη χρονική περίοδο των δύο τελευταίων αιώνων. Η σύγκριση των παλαιών τοπογραφικών χαρτών με τους πρόσφατους χάρτες της ΓΥΣ οδήγησαν στην εκτίμηση της έκτασης των κοιτών που καλύφθηκαν εντελώς από τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Επιπλέον, συντάχθηκε πίνακας με τα πλημμυρικά επεισόδια που έχουν πλήξει την περιοχή της λεκάνης απορροής του Ιλισσού.